Hafsjór tækifæra

Nú koma þeir fram vísindamennirnir hver á eftir öðrum og mæla gegn því að laxeldi valdi hningnun villtra laxastofna.  Dr Donald Noaks skólameistari Vancouver Island háskóla í Kanada kemst að þeirri niðurstöðu í skýrslu sem ber nafnið Oceans of opportunity að enn frekari takmörkun laxeldis skili engu nema því að komið verður í veg fyrir atvinnusköpun á landsbyggðinni og störf gætu tapast.  Dr Noaks segir að loftslagsbreytingar, bretyingar á búsvæðum tegunda og að ofveiði hafi leitt til þess að laxastofnum hefur hnignað. Noakes segir að gangi spár um frekari loftslagsbreytingar eftir muni stofnunum hninga enn frekar og sumir jafnvel þurrkast út.  Þá bendir hann á hversu lítið við höfum nýtt af hafinu til að framleiða matvæli á meðan að hratt gengur á það land sem nýtanlegt er til matvælaframleiðslu.  Greinin er skrifuð með Kanada í huga en vissulega er margt í henni sem má heimfæra upp á Ísland.

Í skýrslunni bendir Dr Noakes á að reiknað sé með að fólki í heiminum fjölgi um 30% fram til ársins 2050 og verði þá um 10 milljarðar.  Þar sem um 70% af jörðinni er vatn mun fiskeldi gegna mikilvægu hlutverki við að framleiða matvæli fyrir heimsbyggðina. 

Noakes kallar eftir því að lögð verði fram áætlun um hvernig auka megi fiskeldi, einfalda regluverk með það að markmiði að þrefalda framleiðslu úr fiskeldi í Kanada. Í skýrslunni kemur fram að framleiðslan þar sé nú um 200.000 tonn á ári og við iðnaðinn starfa um 25.000 manns en Noakes segir að auðveldlega mætti tvöfalda framleiðsluna á næsta áratug.

Það er til yfirlýst stefna Norðmanna að ná sinni framleiðslu upp í 5 milljón tonn fyrir árið 2050 og þá ætla Skotar að tvöfalda sína framleiðslu fram til ársins 2030.  Við Íslendingar ættum að taka þetta til fyrirmyndar og grípa þetta einstaka tækifæri fagnandi hendi og móta líka stefnu sem miðar að því að auka laxeldi á Íslandi.  Þannig sköpum við fjölda starfa, aukum útflutningstekjur og menntunarstig.   Ef vel er að laxeldinu staðið er um að ræða eina umhverfisvænustu tegund matvælaframleiðslu sem völ er á. 

Þar sem laxeldi er með lægsta kolefnisspor af þeim próteinframleiðslugreinum sem við stundum ættum við að efla laxeldi til þess að leggja okkar af mörkum til að vernda umhverfið og þar með talinn laxinn.

Skýrsluna í heild má lesa hér.

Villtum laxi stafar einna helst ógn af makríl

Samkvæmt rannsókn Dr Jens Christian Holst fiskifræðings eru risatorfur af makríl sögð mesta ógnin við villtan lax í Skotlandi.

Laxeldi, loftslagsbreytingar, selir og ofveiði hafa verið nefnd sem ástæða þess að villta laxastofninum í Skotlandi hefur hnignað en aðeins um 5% stofnsins snýr til baka til hrygningar í ám

Dr Jens Christian Holst, sem áður vann hjá norsku Hafrannsóknarstofnuninni, bendir á að makríl hefur fjölgað verulega og dreift sér svo mikið um skoska strandsvæðið að laxinum er verulega ógnað. 

Í skýrslu sem birtist í The Times segir Dr Holst að stofnstærð makríls í Norður Atlantshafi sé að minnsta kosti 57 milljarðar makríla, meira en sex sinnum þeir 9 milljarðar sem ICES (International Council for the Exploration of the Sea) hefur talið að stofnstærðin væri.

Ofurtorfur

Dr Holst segir að ofurtorfur makríls borði laxaseiði á leið sinni frá ströndum Skotlands til Kanada, Grænlands og Noregs og hafi betur við aðrar fiskitegundir í samkeppni um fæðu.

Samkvæmt kenningu Dr Holst hefur makríllinn líka ryksugað upp dýrasvif og smáfisk í Norðursjó og í norskri fiskveiðilögsögu en það hefur áhrif á afkomu sjófugla s.s. lunda og ritu sem eru hærra í fæðukeðjunni en vísindamenn hafa haft áhyggjur yfir afkomu þeirra.

Í kenningu Holst er stofnstærðarmat ICES dregið í efa en það mat er notað við ákvörðun á makrílkvóta Evrópusambandsins.  Samkvæmt rannsókn ICES var makrílstofninn í Norðuratlantshafi talinn vera 10,3 milljónir tonna en Dr Holst bendir á að stórir hlutar Norðursjávar, norskir firðir og bresk fiskveiðilögsaga voru undanskilin í rannsókninni.

„Tímasetning, magn og útbreiðsla makrílsins er í takt við hnignun laxastofnsins og er möguleg og mjög líkleg skýring“.

Tony Andrews fyrrum formaður Atlantic Salmon Trust.

Kenning Dr Holst hefur hlotið stuðning Tony Andrews sem eru fyrrum formaður Atlantic Salmon Trust og hefur í gegnum tíðina gagnrýnt laxeldi.

Holst og Andrews vilja að rannsókn verði gerð við fyrsta tækifæri.  Ef kenningin reynist rétt getur það leitt til þess að ESB telji nauðsynlegt  að auka makrílkvóta til þess að halda stofninum í skefjum. 

Í skýrslu sem Dr Holst sendi til þingmanna á skoska þinginu segir hann að það sé sterk vísbending um að makrílstofninn í Norður Atlantshafi hafi stækkað úr hófi fram vegna verulegs vanmats sem hefur leitt til varfærinnar kvótasetningar og of lítillar veiði. 

Erfitt að „selja“ kenninguna

Það að nú er makríll farinn að finnast við austurströnd Grænlands, við Ísland, Jan Mayen og Svalbarða þykir styrkja kenningu Dr Holst.

Holst segir í The Times að það hafi verið erfitt að „selja“ kenninguna af því að margir vilja kenna laxeldi og laxalús um hningun villtra laxastofna og jaðrar það oft á tíðum við trúarbrögð.  Hæpið er að kenna laxeldi um þetta þar sem hnignunin hefur orðið meiri á austurströnd Skotlands þar sem ekkert laxeldi er

Hægt er að lesa skýrslu Dr Holst hér.