Fréttaaukinn

22.3.2009 | 22:05

Í kvöld var á dagskrá RÚV þáttur sem heitir fréttaukinn þar sem m.a. voru sýndir valdir kaflar úr sænskum þætti sem kallast bleika gullið og fjallar um laxeldi og hvaðan hráefni í fóður fyrir laxinn kemur. Í þættinum voru viðtöl við tvo stjórnendur Eskju og það verður að segjast eins og er að þeir voru ekki góð auglýsing fyrir land og þjóð, a.m.k. ekki bræðslustjórinn. Mér skilst að þessi sænski þáttur verður sýndur í heild sinni síðar.

Ýmislegt sem kemur fram í þessum þætti er hreinlega rangt eða má misskilja. T.d. mátti skilja sem svo að nánast allt mjöl og lýsi sem framleitt er væri notað við framleiðslu fiskafóðurs. Þetta er alrangt. Á heimsvísu eru framleidd um 5 milljón tonn af fiskimjöli en innan við 10% af því (6,8% árið 2007) var notað við framleiðslu fiskafóðurs í Noregi. Restin fer í framleiðslu fóðurs fyrir landdýr,s.s. kjúklinga, svín, nautgripi o.þ.h. Í þættinum hélt Thomas Pauly, prófessor frá Bresku Kólumbíu í Kanada því fram að eftir því sem meira er framleitt af eldisfiski því meira þurfi að veiða af svokölluðum bræðslufiski sem notaður er í fóður fyrir eldisfisk. Þetta er að sjálfsögðu alrangt. Aukin eftirspurn eftir eldisfiski hefur ekkert með fiskveiðar að gera. Allar þjóðir sem framleiða fiskimjöl og lýsi stjórna sínum fiskveiðum að fengnum ráðleggingum vísindamanna (hér á landi er það Hafró) og svo er einnig tekið tillit til hagfræðilegra og félagslegra þátta við endanlega ákvörðun. Það hefur líka sýnt sig að aukið eldi hefur ekki leitt af sér auknar veiðar. Fiskeldi er því ekki ástæðan fyrir því að ofveitt sé úr ákveðnum stofnum, heldur er þar um að kenna lélegri fiskveiðistjórnun.

Eins og staðan er núna þarf um 2 kg af villtum fiski til þess að framleiða 1 kg af eldisfiski. Áður fyrr voru þetta 5 - 7 kg þannig að verulegur árangur hefur náðst í þessum efnum. Stefnan er að ná því að framleiða 1 kg af eldisfiski úr 1 kg (eða minna) af villtum fiski en það hefur tekist inni á rannsóknarstofum og er eitthvað sem fóðurframleiðendur eru að keppa að. Til samanburðar má nefna að villtur lax þarf að éta um 10 kg af villifiski til þess að þyngjast um 1 kg. Þá er rétt að nefna að hlutfall jurtapróteina í fóðri hefur verið að aukast undanfarin ár og eflaust mun það aukast enn frekar á næstu árum. Nú hafa WHO og fleiri stofnanir sem hafa með heilbrigðis og manneldismál að gera hvatt fólk til þess að borða meira af fiski og ef það á að ganga eftir þarf að koma til aukin framleiðsla á eldisfiski þar sem flest allar villtar tegundir virðast vera fullnýttar. Ef fiskeldisiðnaðurinn á að vaxa þarf hráefnið annaðhvort að koma úr jurtaríkinu eða þá að framleiðsla fiskafóðurs úr fiskapróteini aukist á kostnað húsdýrafóðurs. Þá má geta þess að hluti af þeim 2 kílóum sem notuð eru við framleiðslu á 1 kg af laxi nýtist aftur sem fóður fyrir húsdýr þar sem afskurður og slóg úr laxi má nýta til fóðurframleiðslu.

Það sem eftir stendur er að margt í þessum þætti þarf að taka með töluverðum fyrirvara. Mér finnst það líka leitt að við gerð þátta sem þessara skuli málin ekki vera skoðuð betur, t.d. með því að fá álit hjá fleiri aðilum til þess að fleiri sjónarmið komi fram og fólk eigi þar með auðveldara með að mynda sér skoðun. Ég er allavega búinn að koma mínu sjónarmiði fram. Ef þið viljið er hægt að sjá þáttinn strax í heild sinni á NRK.

Flokkur: Bloggar | Facebook

Athugasemdir

Var að lesa skrif þín um það sem var sýnt í Fréttaauaknum í gærkvöldi. Ég sá þáttinn fyrst á sænska sjónvarpin en sá norski er byggður á honum eins og sá íslenski. Veit ekki hvort það er tungumálið en get ekki lesið það sama út úr þessu og þú.

Það væri kannski athyglisvert hjá þér að skoða:
http://svt.se/svt/jsp/Crosslink.jsp?d=106354&a=1473071&lid=puff_1474460&lpos=extra_0

svo ég tali nú ekki um:
þátt 9 af 22, frá tími 34:10, http://svtplay.se/v/1477397/uppdrag_granskning/del_9_av_22

Átti mig ekki hver er fullyrðingaglaðstur!

Jón Sævar Jónsson, 23.3.2009 kl. 22:49